Suốt chặng đường 75 năm xây dựng và trưởng thành, các hoạt động hợp tá;c qu???c tế đã có những đóng góp không nhỏ đối với sự lớn mạnh của ngành Th??ng kê. Hợp tá;c qu???c tế ngày càng đi vào chiều sâu, thực chất, với những thay đổi quan trọng cả về nội dung và phương thức hợp tác. Tổng cục Th??ng kê không chỉ tiếp nhận hỗ trợ kỹ thuật với cá;c qu???c gia có trình độ th??ng kê phát triển mà còn từng bước thực hiện hỗ trợ, chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm với th??ng kê cá;c qu???c gia trong khu vực. Bước vào giai đoạn mới, với sự phát triển như vũ bão của khoa học công nghệ trong kỷ nguyên số đi kèm với các cơ hội của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, Th??ng kê Việt Nam đối mặt với nhiều thách thức đòi hỏi hoạt động hợp tá;c qu???c tế không ngừng đổi mới, nâng cao chất l??ợng để thích ứng và phát triển.
Hoạt động hợp tá;c qu???c tế qua các thời kỳ
Trải qua 75 năm xây dựng và trưởng thành, Th??ng kê Việt Nam đã và đang khẳng định được vai trò quan trọng trong việc cung cấp thông tin th??ng kê phục vụ lãnh đạo Đảng, Nhà nước, chính quyền các cấp và đáp ứng nhu cầu thông tin th??ng kê của các đối t??ợng dùng tin khác. Đi cùng với thành công này là đóng góp không nhỏ của hoạt động hợp tá;c qu???c tế trong từng thời kỳ phát triển khác nhau của ngành Th??ng kê. Trong những năm đầu thành lập, Th??ng kê Việt Nam đã chú trọng hợp tác về th??ng kê với Liên Xô (cũ), Trung Quốc, CHDC Đức, Tiệp Khắc và các nước Đông Âu về phương pháp luận th??ng kê, kinh nghiệm giảng dạy, đào tạo cán bộ th??ng kê và cơ sở vật chất kỹ thuật.
Hoạt động hợp tá;c qu???c tế qua các thời kỳ
Trải qua 75 năm xây dựng và trưởng thành, Th??ng kê Việt Nam đã và đang khẳng định được vai trò quan trọng trong việc cung cấp thông tin th??ng kê phục vụ lãnh đạo Đảng, Nhà nước, chính quyền các cấp và đáp ứng nhu cầu thông tin th??ng kê của các đối t??ợng dùng tin khác. Đi cùng với thành công này là đóng góp không nhỏ của hoạt động hợp tá;c qu???c tế trong từng thời kỳ phát triển khác nhau của ngành Th??ng kê. Trong những năm đầu thành lập, Th??ng kê Việt Nam đã chú trọng hợp tác về th??ng kê với Liên Xô (cũ), Trung Quốc, CHDC Đức, Tiệp Khắc và các nước Đông Âu về phương pháp luận th??ng kê, kinh nghiệm giảng dạy, đào tạo cán bộ th??ng kê và cơ sở vật chất kỹ thuật.
Toàn cảnh một buổi làm việc của Kỳ họp lần thứ 52 của Ủy ban Th??ng kê Liên hợp quốc ngày 6/3/2021
tại cầu trực tuyến Hà Nội, Việt Nam
Từ năm 1980, Th??ng kê Việt Nam đã mở rộng quan hệ hợp tác với các tổ chức của Liên hợp quốc và đã nhận được sự giúp đỡ của Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA) trong Tổng điều tra dân số năm 1979; tiếp theo là quan hệ với Th??ng kê Pháp; thực hiện củng cố quan hệ th??ng kê với Lào và Cam-pu-chia.
Trong thời kỳ đổi mới, Th??ng kê Việt Nam đã ngày càng hội nhập sâu, rộng vào hoạt động của Th??ng kê thế giới, góp phần thực hiện nhất quán đường lối đối ngoại độc lập tự chủ, hoà bình, hợp tác và phát triển của Đảng và Nhà nước. Một dấu mốc quan trọng thể hiện sự hội nhập của Th??ng kê Việt Nam là việc chuyển đổi từ Hệ thống cân đối vật chất sang Hệ thống tài khoản quốc gia dưới sự hỗ trợ của Chương trình Phát triển Liên hợp quốc. Với chủ trương tăng cường hội nhập để phát triển, Th??ng kê Việt Nam đã tích cực, chủ động tham gia vào các hoạt động hợp tác đa phương trong khuôn khổ th??ng kê Liên hợp quốc, các thể chế quốc tế và khu vực. Việt Nam đã tiếp nhận có hiệu quả các hỗ trợ từ cộng đồng quốc tế, góp phần áp dụng các phương pháp th??ng kê tiên tiến lẫn xây dựng và củng cố cơ sở vật chất - kỹ thuật của Ngành. Nhiều cán bộ th??ng kê Việt Nam đã tham gia các khoá đào tạo về th??ng kê, công nghệ thông tin, ngoại ngữ... trong và ngoài nước với sự tài trợ của quốc tế. Nhiều đoàn cán bộ th??ng kê Việt Nam đã tham gia khảo sát, trao đổi kinh nghiệm th??ng kê tại nhiều nước trên thế giới. Qua đó, trình độ của đội ngũ th??ng kê ở cả Trung ương và địa phương đã ngày càng nâng cao.
Đến nay, Th??ng kê Việt Nam đã từng bước đáp ứng các nhu cầu thông tin th??ng kê của quốc tế, góp phần giúp Chính phủ Việt Nam hoàn thành tốt nghĩa vụ như: cung cấp số liệu th??ng kê phục vụ giám sát thực hiện các Mục tiêu phát triển Thiên niên kỷ (MDG), các Mục tiêu phát triển bền vững (SDG); điều phối quốc gia trong Hệ thống phổ biến số liệu chung; đảm bảo số liệu để tham gia Chương trình so sánh quốc tế; cung cấp số liệu và hỗ trợ Bộ phận Th??ng kê ASEAN (ASEANstats) xây dựng các ấn phẩm của ASEAN về các lĩnh vực th??ng kê chuyên ngành như thương mại quốc tế về hàng hóa, đầu tư trực tiếp nước ngoài, thương mại quốc tế về dịch vụ, báo cáo Hệ thống giám sát tiến độ hội nhập cộng đồng ASEAN… phục vụ các lãnh đạo ASEAN trong xây dựng chính sách dựa trên bằng chứng.
Th??ng kê Việt Nam đã tổ chức thành công nhiều hội nghị, hội thảo quốc tế góp phần thúc đẩy th??ng kê trong khu vực và trên thế giới như: Hội nghị Thủ trưởng các Cơ quan Th??ng kê quốc gia khu vực Đông Nam Á năm 2010 (ASHOM 11); Hội nghị Ủy ban châu Á - Thái Bình Dương về th??ng kê nông nghiệp lần thứ 24 năm 2012 (APCAS 24); Hội nghị Hiệp hội quốc tế về Th??ng kê chính thức năm 2014 (IAOS 2014); Hội nghị Tổng điều tra dân số thế giới lần thứ 29 năm 2018 (PCC 29),... Các hoạt động hợp tác song phương cũng tiếp tục phát triển. Cho đến nay, Việt Nam đã ký biên bản hợp tác song phương với các cơ quan th??ng kê quốc gia Hà Lan, Hàn Quốc, Hung-ga-ri, I-ta-li-a, Nhật Bản, Nga và Mông Cổ.
Thực hiện Quyết định số 1161/QĐ-TTg ngày 23/7/2015 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Đề án hội nhập th??ng kê ASEAN giai đoạn 2016 - 2020, Tổng cục Th??ng kê đã chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành tích cực triển khai thực hiện các hoạt động của Đề án và đã đạt được những kết quả quan trọng, góp phần nâng cao năng lực, hội nhập toàn diện, thể hiện trách nhiệm cao của Việt Nam trong việc duy trì sự ổn định và phát triển của th??ng kê khu vực.
Với vai trò Chủ tịch ASEAN về Th??ng kê năm 2020, trong bối cảnh đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, khó lường, chưa có tiền lệ, Th??ng kê Việt Nam đã chủ trì, phối hợp với ASEANstats và cá;c qu???c gia thành viên tổ chức thành công nhiều hoạt động quan trọng, trong đó có Kỳ họp thứ 10 của Ủy ban Hệ thống Thống kê cộng đồng ASEAN (ACSS10) và các sự kiện có liên quan theo hình thức trực tuyến. Qua đó, Th??ng kê Việt Nam thể hiện tốt vai trò dẫn dắt, kết nối các hoạt động của cộng đồng Th??ng kê ASEAN, nâng cao vị thế, vai trò, thể hiện tính chuyên nghiệp của đội ngũ công chức Th??ng kê Việt Nam với cá;c qu???c gia trong khu vực và cộng đồng Th??ng kê quốc tế.
Một số thách thức đối với hoạt động th??ng kê trong bối cảnh hiện nay
Trong giai đoạn hiện nay, Th??ng kê Việt Nam cũng như hoạt động th??ng kê chung của thế giới, đang đối mặt với nhiều thách thức. Trước hết phải kể đến nhu cầu dữ liệu ngày càng tăng. Dữ liệu chất l??ợng cao là nền tảng để hoạch định chính sách có ý nghĩa, phân bổ nguồn lực và cung cấp dịch vụ công hiệu quả. Tuy nhiên, ngay cả khi công nghệ mới tạo ra nhiều dữ liệu hơn và khả năng sử dụng dữ liệu rộng rãi hơn, vẫn còn nhiều khoảng trống trên bản đồ dữ liệu toàn cầu liên quan đến đo lường đầy đủ tình trạng nghèo đói, giảm chênh lệch giới tính, quản lý rủi ro khí hậu, tài nguyên nước, giáo dục, y tế, an ninh lương thực và cơ sở hạ tầng. Tiếp bước những tiến bộ đạt được từ các Mục tiêu phát triển Thiên niên kỷ (MDG), để đảm bảo phát triển công bằng hơn và bền vững về môi trường, rất cần một hệ thống th??ng kê mạnh có thể đo lường và khuyến khích những tiến bộ đạt được trong thực hiện các mục tiêu SDG. Theo ước tính của Liên hợp quốc, mỗi năm cần đầu tư khoảng 1 tỷ USD để giúp cá;c qu???c gia có thu nhập thấp hơn trên thế giới bắt kịp và áp dụng các hệ thống th??ng kê có khả năng hỗ trợ và đo lường SDG.
Một thách thức không thể không nhắc tới chính là nguồn viện trợ cho các hoạt động th??ng kê đang ngày càng thu hẹp. Việt Nam thực hiện xây dựng chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2030 và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2025. Chiến lược và kế hoạch được kỳ vọng đặt ra những mục tiêu phát triển đầy tham vọng, phù hợp với vị thế một quốc gia có thu nhập trung bình và là một trong những điểm đến hấp dẫn nhất của dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài. Thành công này cũng có nghĩa các nhà tài trợ sẽ bắt đầu phân bổ các khoản viện trợ không hoàn lại và các nguồn vốn hỗ trợ nhiều ưu đãi cho cá;c qu???c gia có nhu cầu cấp bách hơn. Năm 2017, Việt Nam đã không nằm trong danh mục cá;c qu???c gia được hỗ trợ ưu đãi của Ngân hàng Thế giới; và đến năm 2018, Ngân hàng Phát triển châu Á cũng làm điều tương tự. Như vậy, nguồn lực quốc tế hỗ trợ các hoạt động của Th??ng kê Việt Nam sẽ bị cắt giảm đáng kể, các điều kiện tài trợ cũng khắt khe hơn.
Thách thức khác đó là, thế giới và Việt Nam đang chứng kiến những sự thay đổi vượt bậc trong thời đại công nghệ số của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và tầm ảnh hưởng sâu rộng của khoa học công nghệ đến đời sống con người. Có thể thấy một l??ợng lớn dữ liệu tiềm năng từ các công nghệ mới và các nguồn dữ liệu mới chưa từng tồn tại trước đây như dữ liệu không gian địa lý, hình ảnh vệ tinh, dữ liệu thiết bị di động và dữ liệu từ mạng xã hội… sẽ giúp tiết kiệm thời gian, tăng độ chính xác cũng như cung cấp nền tảng cho hoạch định chính sách. Điều đó đòi hỏi các cơ quan th??ng kê quốc gia, trong đó có Tổng cục Thống kê phải nâng cao trình độ chuyên môn về các loại dữ liệu mới, nâng cao kỹ năng phân tích dữ liệu...
Định hướng phát triển công tác hợp tá;c qu???c tế trong thời gian tới
Hợp tá;c qu???c tế là trụ cột quan trọng góp phần nâng cao vị thế của cơ quan th??ng kê quốc gia. Do đó, trong thời gian tới, ngành Th??ng kê cần triển khai một số hoạt động sau.
Thứ nhất, mở rộng, nâng cao chất l??ợng và hiệu quả hoạt động hợp tá;c qu???c tế, th??ng kê nước ngoài trong lĩnh vực th??ng kê.
Mở rộng, nâng cao chất l??ợng và hiệu quả hợp tá;c qu???c tế thông qua tiếp tục duy trì quan hệ hợp tác với các cơ quan th??ng kê, tổ chức quốc tế, đối tác phát triển; tăng cường tìm kiếm đối tác, đề xuất nhu cầu hợp tác, xúc tiến hợp tác song phương, đa phương; huy động hỗ trợ tài chính và kỹ thuật từ các đối tác, cá;c qu???c gia có trình độ th??ng kê phát triển để nâng cao năng lực và triển khai các lĩnh vực th??ng kê Việt Nam quan tâm và ưu tiên, đặc biệt các lĩnh vực Th??ng kê Việt Nam cam kết tham gia cũng như toàn cầu hướng tới.
Hình thành đội ngũ công chức tinh thông nghiệp vụ, giỏi ngoại ngữ, đủ năng lực để cung cấp hỗ trợ kỹ thuật, chia sẻ kinh nghiệm th??ng kê cho cá;c qu???c gia trên thế giới cũng như khu vực ASEAN, tham gia vào các Ban chỉ đạo, Nhóm công tác của Th??ng kê Liên hợp quốc, th??ng kê khu vực, các Nhóm công tác trong khuôn khổ hợp tác th??ng kê ASEAN, đặc biệt là các lĩnh vực th??ng kê mới.
Thứ hai, nâng cao chất l??ợng công tác th??ng kê nói chung và th??ng kê nước ngoài nói riêng, đảm bảo so sánh quốc tế.
Đẩy mạnh áp dụng phương pháp luận theo chuẩn mực quốc tế trong biên soạn số liệu th??ng kê, đảm bảo tính so sánh; tăng cường biên soạn và phổ biến thông tin th??ng kê của Việt Nam và quốc tế, đáp ứng tối đa yêu cầu của mọi đối t??ợng dùng tin.
Nghiên cứu, thu thập, phổ biến các đánh giá, xếp hạng và xu hướng phát triển hoạt động th??ng kê của các tổ chức quốc tế đối với Th??ng kê Việt Nam nhằm xác định vị trí của Th??ng kê Việt Nam trong khu vực và thế giới, từ đó đẩy mạnh khả năng đáp ứng số liệu của Việt Nam trên các lĩnh vực th??ng kê khác nhau nhằm nâng cao vị thế của Th??ng kê Việt Nam trong khu vực và trên thế giới.
Thứ ba, đổi mới cách thức quản lý, điều phối các dự án, các nguồn tài trợ nước ngoài cho Tổng cục Thống kê. Thành lập Ban Quản lý Dự án chung của Tổng cục Th??ng kê và triển khai thực hiện để quản lý tập trung, thống nhất, hiệu quả tất cả các dự án, chương trình, hỗ trợ do cơ quan th??ng kê các nước, các tổ chức quốc tế, đối tác phát triển cung cấp cho Tổng cục Th??ng kê./.
Thứ ba, đổi mới cách thức quản lý, điều phối các dự án, các nguồn tài trợ nước ngoài cho Tổng cục Thống kê. Thành lập Ban Quản lý Dự án chung của Tổng cục Th??ng kê và triển khai thực hiện để quản lý tập trung, thống nhất, hiệu quả tất cả các dự án, chương trình, hỗ trợ do cơ quan th??ng kê các nước, các tổ chức quốc tế, đối tác phát triển cung cấp cho Tổng cục Th??ng kê./.
Trang web Green Pepper Entertainment