Nguy cơ bùng nổ cuộc chiến tiền tệ
Cuộc chiến th??ơng mại giữa Mỹ và Trung Qu???c từ tháng 6/2018 tới nay đã liên tục chứng kiến các đòn “ăn miếng, trả miếng” lẫn nhau. Dù có đôi lúc hạ nhiệt với các lệnh“ngừng bắn” đạt được trong các cuộc gặp thượng đỉnh giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Qu???c Tập Cận Bình, song leo thang căng thẳng và không nhượng bộ nhau vẫn là xu thế chủ đạo.
Cuộc chiến th??ơng mại giữa Mỹ và Trung Qu???c từ tháng 6/2018 tới nay đã liên tục chứng kiến các đòn “ăn miếng, trả miếng” lẫn nhau. Dù có đôi lúc hạ nhiệt với các lệnh“ngừng bắn” đạt được trong các cuộc gặp thượng đỉnh giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Qu???c Tập Cận Bình, song leo thang căng thẳng và không nhượng bộ nhau vẫn là xu thế chủ đạo.
Ảnh minh họa, nguồn Internet
Ngày 1/8, Tổng thống Mỹ Donald Trump bất ngờ tuyên bố sẽ áp thuế bổ sung 10% đối với 300 tỷ USD hàng hóa của Trung Qu???c. Theo đó, mức thuế mới dự kiến có hiệu lực từ ngày 1/9, nhắm vào hầu hết các mặt hàng của Trung Qu???c, từ đồ may mặc, giày dép đến thiết bị điện tử như điện thoại thông minh... Loạt thuế này không bao gồm 250 tỷ USD hàng hóa đã áp thuế 25% trước đó. Thậm chí, Tổng thống Donald Trump còn cảnh báo có thể sẽ áp mức thuế suất cao hơn vượt quá 25%, tùy thuộc vào quá trình đàm phán với Chủ tịch Trung Qu???c Tập Cận Bình.
Đáp trả lại đòn áp thuế của Mỹ, ngày 5/8, Trung Qu???c lần đầu tiên để đồng Nhân dân tệ (NDT) mất giá 1,5%, rớt khỏi ngưỡng tâm lý 7 NDT đổi 1 USD kể từ tháng 2 năm 2008. Tuy tỷ lệ này chưa có nhiều ý nghĩa về kinh tế song mang giá trị biểu trưng cao và theo nhận định của giới chuyên gia thì có khả năng xảy ra một cuộc chiến tiền tệ giữa hai nước. Ngay sau đó, Trung Qu???c cũng tuyên bố sẽ ngừng mua các sản phẩm nông nghiệp của Mỹ, bởi Mỹ đã vi phạm nghiêm trọng thỏa thuận của 2 nguyên thủ quốc gia tại cuộc gặp gỡ ở Osaka (Nhật Bản) và không loại trừ khả năng sẽ áp thuế quan nhập khẩu đối với các sản phẩm nông nghiệp của Mỹ được mua sau ngày 3/8. Theo nhận định của các chuyên gia, việc hạ giá đồng NDT và cấm nhập nông sản Mỹ của Trung Qu???c là những đòn phản kích đầu tiên với quyết định tăng thuế 10% đối với lượng hàng hóa 300 tỷ USD của Trung Qu???c.
Ngay lập tức, chiều ngày 5/8 (theo giờ Mỹ), BộTài chính Mỹ đã đẩy cuộc chiến lên một mức thang mới khi chính thức liệt Trung Quốc là nước thao túng tiền tệ, cáo buộc Bắc Kinh phá giá đồng NDT. Washington cáo buộc rằng đồng NDT suy yếu mang lại cho các doanh nghiệp xuất khẩu củaTrung Qu???c lợi thế cạnh tranh vềgiá không công bằng so với các nhà xuất khẩu nước ngoài, cũng như làm gia tăng thặng dư thương mại của Trung Quốc. Chính vì vậy, chính quyền Tổng thống Donald Trump đã “liệt” Trung Quốc vào danh sách những quốc gia thao túng tiền tệ và sẽ có những biện pháp ứng phó mạnh mẽ và hiệu quả, nhằm vô hiệu hóa tác động từ đồng NDT suy yếu.
Theo giới phân tích đánh giá, Tổng thống Trump đã có sự chuẩn bị cho kịch bản th??ơng chiến với Trung Qu???c leo thang sang chiến tranh tiền tệ. Mới đây, FED đã hạ lãi suất lần đầu tiên trong vòng hơn 1 thập kỷ. Chính quyền Tổng thống Donald Trump có thể sẽ còn tiếp tục thực hiện“vũ khí hóa” USD đối với Trung Qu???c, bằng cách yêu cầu Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) cắt giảm thêm lãi suất nhằm làm suy yếu USD để hỗ trợ các nhà xuất khẩu Mỹ.
Cùng với những đòn trả đũa trong cuộc chiến tiền tệ, chính quyền Tổng thống Donald Trump còn tiếp tục huy động thứ “vũ khí” lợi hại trong lĩnh vực th??ơng mại, đó là tăng thuế đánh vào hàng hóa Trung Qu???c. Tính tới hiện nay, Mỹ đã nâng thuế lên 25% đối với khoảng 200 tỷ USD hàng hóa Trung Qu???c và vừa tuyên bố ngày 13/8 về việc tạm hoãn tăng thuế lên 10% đối với hơn 300 tỷ USD số hàng hóa còn lại của Trung Qu???c xuất sang Mỹ, song không loại trừ thực hiện điều này trong t??ơng lai, thậm chí còn tăng lên tới 25%. Ngoài ra, Mỹ có thể đẩy mạnh việc mua vào số lượng lớn trái phiếu chính phủ Trung Qu???c để nâng giá đồng NDT lên cao và vô hiệu hóa lợi thế từ đồng NDT suy yếu.
Về phần mình, sau khi bị Mỹ liệt vào diện thao túng tiền tệ, Trung Qu???c cũng đã có những đáp trả mạnh mẽ. Ngân hàng Trung ??ơng Trung Qu???c (PBOC) tuyên bố Bắc Kinh kiên quyết phản đối quyết định của Mỹ coi Trung Qu???c là nước thao túng tiền tệ, khẳng định Bắc Kinh chưa và sẽ không sử dụng đồng NDT để đối phó với những bất đồng về th??ơng mại với Mỹ. Theo tuyên bố của PBOC, việc coi Trung Qu???c là nước thao túng tiền tệ gây tổn hại nghiêm trọng tới các quy tắc quốc tế, vì vậy, Trung Qu???c đã ngừng nhập khẩu hàng nông sản của Mỹ để đáp trả hành động “vi phạm nghiêm trọng” các thỏa thuận đạt được giữa Chủ tịch Tập Cận Bình và Tổng thống Donald Trump.
Theo giới phân tích, sau khi đáp trả Mỹ theo kiểu“ăn miếng, trả miếng”, Trung Qu???c cũng đã chuẩn bị sẵn các đòn hiểm nhằm vào Mỹ. Theo đó, 3 công cụ chủ đạo có thể sẽ được cân nhắc sử dụng lần lượt trong thời gian này đó là: (1) Hạ giá đồng Nhân dân tệ; (2) Ngừng mua trái phiếu chính phủ Mỹ; (3) Ngừng bán đất hiếm cho Washington.
Các chuyên gia nhận định, việc hạ giá đồng Nhân dân tệ là công cụ tốt nhất để Trung Quốc đáp trả lại Mỹ. Nếu đồng NDT hạ giá khoảng 8%, thì hàng nhập khẩu của Mỹ từ Trung Quốc sẽ tăng khoảng 2%, đánh vào người tiêu dùng Mỹ.
Theo số liệu của FED, Trung Qu???c hiện là một trong những nước nắm giữ trái phiếu chính phủ Mỹ nhiều nhất, khoảng hơn 1.000 tỷ USD (năm 2017) và gần 2.000 tỷ USD (năm 2018). Bắc Kinh có thể bán ra, hoặc thậm chí chỉ cần ngừng mua trái phiếu chính phủ Mỹ cũng đã đủ tạo ra tác động đáng kể, gần giống như ném “bom hạt nhân” vào nền kinh tế Mỹ. Tuy nhiên, việc ra đòn hiểm thứ 2 này Trung Qu???c cũng phải chịu lỗ khi giá trái phiếu Mỹ giảm. Vì thế, chỉ khi “cực chẳng đã” Trung Qu???c mới buộc phải ra đòn hữu hiệu này. Theo giới quan sát, trong bối cảnh chính phủ Mỹ vốn đang chịu thâm hụt ngân sách rất lớn tới mức 804 tỷ USD (2018) và sẽ là 1.000 tỷ USD vào năm 2022, nếu Trung Qu???c ra đòn thứ 2, thì Washington khó có thể chịu được áp lực ở mức này.
Cuối cùng, việc ngừng bán đất hiếm cũng là một trong 3 con át chủ bài trong chiến tranh th??ơng mại Mỹ
- Trung, bởi vì đất hiếm liên quan đến chíp điện tử. Trung Qu???c hiện chiếm tới 95% sản lượng đất hiếm của thế giới với chất lượng khá tốt. Nếu như Trung Qu???c cấm vận đất hiếm xuất khẩu sang Mỹ, sẽ có nhiều sản phẩm không thể sản xuất được và Mỹ sẽ bắt đầu tự khai thác đất hiếm, song không thể làm ngay, trong bối cảnh nhu cầu rất lớn và phải mất nhiều năm mới có nguồn thay thế.
Mặc dù cả Mỹ và Trung Qu???c đều rất hiểu rõ những thiệt hại khôn lường khi đối đầu th??ơng mại nhưng với tất cả những gì cả hai bên tuyên bố và đang chuẩn bị thì dường như nguy cơ th??ơng chiến Mỹ - Trung thành cuộc chiến tiền tệ đang rất gần. Khi cuộc chiến giữa hai nước “nóng lên”, nhiều quốc gia sẽ áp dụng chính sách nới lỏng tiền tệ, hạ lãi suất cũng như tìm cách đẩy giá trị của đồng tiền xuống để tạo ưu thế cho xuất khẩu. Điều này sẽ dẫn đến việc rơi vào vòng xoáy của cuộc chiến tranh tiền tệ, gây thiệt hại nặng nề cho nền kinh tế toàn cầu.
Các chuyên gia nhận định, việc hạ giá đồng Nhân dân tệ là công cụ tốt nhất để Trung Quốc đáp trả lại Mỹ. Nếu đồng NDT hạ giá khoảng 8%, thì hàng nhập khẩu của Mỹ từ Trung Quốc sẽ tăng khoảng 2%, đánh vào người tiêu dùng Mỹ.
Theo số liệu của FED, Trung Qu???c hiện là một trong những nước nắm giữ trái phiếu chính phủ Mỹ nhiều nhất, khoảng hơn 1.000 tỷ USD (năm 2017) và gần 2.000 tỷ USD (năm 2018). Bắc Kinh có thể bán ra, hoặc thậm chí chỉ cần ngừng mua trái phiếu chính phủ Mỹ cũng đã đủ tạo ra tác động đáng kể, gần giống như ném “bom hạt nhân” vào nền kinh tế Mỹ. Tuy nhiên, việc ra đòn hiểm thứ 2 này Trung Qu???c cũng phải chịu lỗ khi giá trái phiếu Mỹ giảm. Vì thế, chỉ khi “cực chẳng đã” Trung Qu???c mới buộc phải ra đòn hữu hiệu này. Theo giới quan sát, trong bối cảnh chính phủ Mỹ vốn đang chịu thâm hụt ngân sách rất lớn tới mức 804 tỷ USD (2018) và sẽ là 1.000 tỷ USD vào năm 2022, nếu Trung Qu???c ra đòn thứ 2, thì Washington khó có thể chịu được áp lực ở mức này.
Cuối cùng, việc ngừng bán đất hiếm cũng là một trong 3 con át chủ bài trong chiến tranh th??ơng mại Mỹ
- Trung, bởi vì đất hiếm liên quan đến chíp điện tử. Trung Qu???c hiện chiếm tới 95% sản lượng đất hiếm của thế giới với chất lượng khá tốt. Nếu như Trung Qu???c cấm vận đất hiếm xuất khẩu sang Mỹ, sẽ có nhiều sản phẩm không thể sản xuất được và Mỹ sẽ bắt đầu tự khai thác đất hiếm, song không thể làm ngay, trong bối cảnh nhu cầu rất lớn và phải mất nhiều năm mới có nguồn thay thế.
Mặc dù cả Mỹ và Trung Qu???c đều rất hiểu rõ những thiệt hại khôn lường khi đối đầu th??ơng mại nhưng với tất cả những gì cả hai bên tuyên bố và đang chuẩn bị thì dường như nguy cơ th??ơng chiến Mỹ - Trung thành cuộc chiến tiền tệ đang rất gần. Khi cuộc chiến giữa hai nước “nóng lên”, nhiều quốc gia sẽ áp dụng chính sách nới lỏng tiền tệ, hạ lãi suất cũng như tìm cách đẩy giá trị của đồng tiền xuống để tạo ưu thế cho xuất khẩu. Điều này sẽ dẫn đến việc rơi vào vòng xoáy của cuộc chiến tranh tiền tệ, gây thiệt hại nặng nề cho nền kinh tế toàn cầu.
Hậu quả “khôn lường” từ th??ơng chiến Mỹ - Trung
Với những động thái “ăn miếng, trả miếng” của hai siêu cường lớn nhất và nhì thế giới này, thị trường tài chính toàn cầu đã lao dốc, nhiều đồng tiền chủ chốt bị mất giá, chỉ số chứng khoán bị giảm mạnh, gây những tổn hại trầm trọng cho nền kinh tế toàn cầu. Theo nhận định của các chuyên gia kinh tế, cuộc chiến tranh “kép” - chiến tranh th??ơng mại gắn liền với chiến tranh tiền tệ - không chỉ gây tổn th??ơng cho Mỹ và Trung Qu???c, mà còn tác động tiêu cực tới trật tự tài chính quốc tế và có thể gây ra bất ổn đối với các thị trường tài chính toàn cầu, thậm chí có nguy cơ đẩy kinh tế thế giới vào một cuộc suy thoái mới. Theo ước tính của Tổ chức Th??ơng mại thế giới (WTO), tổng kim ngạch th??ơng mại hàng hóa toàn cầu năm 2018 đã giảm 500 tỷ USD, và dự kiến sẽ giảm mạnh ở mức 1,5 nghìn tỷ USD vào cuối năm 2019. Còn theo cảnh báo của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), nếu cuộc đối đầu giữa Mỹ và Trung Qu???c vẫn tiếp tục thì GDP toàn cầu sẽ giảm 5%, tức khoảng 455 tỷ USD.
Trong một báo cáo của Bloomberg Economics, những bất ổn về th??ơng mại Mỹ - Trung có thể hạ thấp 0,6% GDP thế giới vào năm 2021 so với một viễn cảnh không có th??ơng chiến. Báo cáo nhận định, chính sách tiền tệ có thể được sử dụng để giảm thiểu những cú sốc do bất ổn nhưng vẫn không thể ngăn được hết thiệt hại. Nếu các ngân hàng trung ??ơng trên toàn cầu phản ứng với tình trạng suy yếu nhu cầu thì GDP thế giới được dự đoán giảm 0,3% năm 2021.
Giới phân tích nhận định, trong số các đòn tấn công trả đũa của cuộc chiến th??ơng mại đang ngày càng leo thang giữa Mỹ và Trung Qu???c, tác động lớn và nguy hiểm nhất là việc Mỹ liệt Trung Qu???c vào danh sách quốc gia thao túng tiền tệ và Trung Qu???c cấm nhập hàng nông sản Mỹ. Với“danh sách đen” thao túng tiền tệ, Washington có thể áp dụng Luật Th??ơng mại và Cạnh tranh Omnibus, theo đó cho phép Tổng thống Mỹ ra quyết định hạn chế nhập hàng hóa Trung Qu???c nếu xét thấy hàng hóa nhập khẩu từ những nước này gây tổn hại đến thị trường Mỹ. Đồng thời, Mỹ sẽ ngừng cung cấp hỗ trợ tài chính cho các công ty của Mỹ đầu tư vào thị trường Trung Qu???c, trong khi các công ty Trung Qu???c cũng không thể tham gia những dự án hợp tác lớn tại thị trường Mỹ, dẫn tới việc nhiều doanh nghiệp Trung Qu???c thậm chí có thể phải rút khỏi thị trường Mỹ. Bên cạnh đó, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cũng sẽ tăng cường giám sát đồng NDT, còn Mỹ sẽ áp dụng các biện pháp trả đũa bổ sung nhằm vào Trung Qu???c. Tất cả những biện pháp trên sẽ tác động tiêu cực tới thị trường tài chính toàn cầu cũng như các thị trường khu vực.
Trong một báo cáo của Bloomberg Economics, những bất ổn về th??ơng mại Mỹ - Trung có thể hạ thấp 0,6% GDP thế giới vào năm 2021 so với một viễn cảnh không có th??ơng chiến. Báo cáo nhận định, chính sách tiền tệ có thể được sử dụng để giảm thiểu những cú sốc do bất ổn nhưng vẫn không thể ngăn được hết thiệt hại. Nếu các ngân hàng trung ??ơng trên toàn cầu phản ứng với tình trạng suy yếu nhu cầu thì GDP thế giới được dự đoán giảm 0,3% năm 2021.
Giới phân tích nhận định, trong số các đòn tấn công trả đũa của cuộc chiến th??ơng mại đang ngày càng leo thang giữa Mỹ và Trung Qu???c, tác động lớn và nguy hiểm nhất là việc Mỹ liệt Trung Qu???c vào danh sách quốc gia thao túng tiền tệ và Trung Qu???c cấm nhập hàng nông sản Mỹ. Với“danh sách đen” thao túng tiền tệ, Washington có thể áp dụng Luật Th??ơng mại và Cạnh tranh Omnibus, theo đó cho phép Tổng thống Mỹ ra quyết định hạn chế nhập hàng hóa Trung Qu???c nếu xét thấy hàng hóa nhập khẩu từ những nước này gây tổn hại đến thị trường Mỹ. Đồng thời, Mỹ sẽ ngừng cung cấp hỗ trợ tài chính cho các công ty của Mỹ đầu tư vào thị trường Trung Qu???c, trong khi các công ty Trung Qu???c cũng không thể tham gia những dự án hợp tác lớn tại thị trường Mỹ, dẫn tới việc nhiều doanh nghiệp Trung Qu???c thậm chí có thể phải rút khỏi thị trường Mỹ. Bên cạnh đó, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cũng sẽ tăng cường giám sát đồng NDT, còn Mỹ sẽ áp dụng các biện pháp trả đũa bổ sung nhằm vào Trung Qu???c. Tất cả những biện pháp trên sẽ tác động tiêu cực tới thị trường tài chính toàn cầu cũng như các thị trường khu vực.
Bên cạnh đó, việc Trung Qu???c cấm nhập hàng nông sản Mỹ có tác động dây chuyền lớn tới nền chính trị Mỹ. Hàng triệu nông dân Mỹ sẽ bị ảnh hưởng nặng nề từ quyết định này và chính phủ Mỹ sẽ phải rót hàng tỷ USD để cứu trợ cho họ. Theo Ngân hàng dự trữ liên bang ST.Louis, hiện nay, các khoản nợ nông nghiệp không trả đúng kỳ hạn đã tăng gấp 3 lần kể từ giữa năm 2015, lên mức cao nhất trong 8 năm qua. Đây được xem là một đòn giáng mạnh nhằm vào những nỗ lực của Tổng thống Trump khi thực hiện cam kết với các nông dân Mỹ - những người đã dành số lượng lớn phiếu bầu cho ông trong cuộc bầu cử năm 2016 - rằng ông sẽ mang về cho họ những đơn hàng lớn từ Trung Qu???c.
Theo Washington Post, hậu quả nghiêm trọng nhất của chiến tranh tiền tệ sẽ là sự chững lại của cả hai nền kinh tế lớn nhất thế giới Mỹ - Trung Theo giới chuyên gia, những đòn tấn công thuế quan của Mỹ luôn gây thiệt hại nặng nề cho th??ơng mại cũng như nền kinh tế Trung Qu???c. Việc Mỹ tăng thuế lên 25% đối với hàng hóa Trung Qu???c xuất sang Mỹ trị giá hơn 200 tỷ USD được cho là một nhân tố quan trọng khiến tăng trưởng kinh tế của Trung Qu???c bị Quỹ Tiền tệ quốc tế hạ xuống chỉ còn 6,2% trong năm nay. IMF lưu ý nếu mức thuế 25% của Mỹ vẫn được duy trì đối với hàng hóa Trung Qu???c, tăng trưởng kinh tế của cường quốc kinh tế số hai thế giới này sẽ tiếp tục giảm tốc trong năm tới.
Mức suy giảm của kinh tế Trung Qu???c chắc chắn sẽ còn gia tăng thêm nếu Mỹ tăng thuế lên 10% đối với hơn 300 tỷ USD hàng hóa còn lại của Trung Qu???c. IMF tính toán, nếu Mỹ tăng thuế lên 25% đối với lượng hàng nhập khẩu còn lại từ Trung Qu???c (hơn 300 tỷ USD), tốc độ tăng trưởng GDP của Trung Qu???c có thể giảm thêm khoảng 0,8% trong 12 tháng tiếp theo.
Về phần Mỹ, dù là bên chủ động hơn, song cũng sẽ chịu không ít thiệt hại nếu cuộc chiến với Trung Qu???c không sớm hạ nhiệt. Về lý thuyết, việc đồng NDT giảm giá giúp tăng lợi thế cạnh tranh của Trung Qu???c trong th??ơng mại với Mỹ, đồng thời làm gia tăng thặng dư th??ơng mại của Trung Qu???c. Tuy nhiên, nếu th??ơng chiến kéo dài, ví tiền của người lao động tại Mỹ sẽ chịu tác động trực tiếp, trong đó tiền tiết kiệm và sức chi tiêu sẽ đều giảm.
Bên cạnh đó, cuộc chiến tiền tệ và th??ơng mại leo thang sẽ làm dậy sóng các thị trường tài chính và chứng khoán Mỹ và thế giới. Động thái leo thang mới nhất của th??ơng chiến Mỹ-Trung đã làm các nhà đầu tư hoảng sợ, khiến cả ba mã cổ phiếu lớn của Mỹ là Down Jones, S&P 500 và Nasdaq Composite lao dốc thê thảm trong phiên giao dịch ngày 5/8. Ngoài ra, cuộc chiến tiền tệ với Trung Qu???c có thể làm suy yếu vai trò trung tâm của Mỹ trong hệ thống tài chính thế giới.
Th??ơng chiến Mỹ - Trung thực chất là cuộc chạy đua giữ và giành ngôi vị dẫn đầu thế giới, nhằm khẳng định vị thế của mỗi nước trong cấu trúc an ninh toàn cầu mới. Vì thế, việc“ra đòn hiểm”, nhằm vào nhau là tất yếu, các cuộc đàm phán th??ơng lượng sẽ tiếp tục diễn ra, tuy nhiên chỉ nhằm “hòa hoãn” tạm thời, và cuộc chiến vẫn chưa thể có hồi kết./.
Trúc Linh